De bevrijding van Nederland vond plaats vanaf het najaar van 1944 tot aan het voorjaar van 1945. Het zuiden werd als eerste bevrijd door de geallieerden, bestaande uit vooral Engelse, Amerikaanse en Canadese soldaten.
In september 1944 zou Operatie Market Garden door de inzet van luchtlandingstroepen een einde moeten maken aan de oorlog, maar dit mislukte, omdat de cruciale brug bij Arnhem niet behouden werd. Het gebied ten noorden van de rivieren zou nog een vreselijke winter tegemoet gaan, de zogenaamde hongerwinter, waarna eindelijk op 5 mei 1945 door een groot nieuw offensief het Duitse leger zich moest overgeven.
Willy Sweens was toen 12 jaar. Hij heeft de Bevrijding bewust meegemaakt en heeft er nog duidelijke herinneringen aan.
Wij waren de jarenlange bezetting hartstikke zat. Wij woonden naast het patronaat in de Stationsstraat, hetgeen door de Duitsers gevorderd was. Daar liep ’s nachts de Duitse wacht constant op en neer. Duitse soldaten hadden tientallen platte kopspijkers onder hun militaire kistjes en dit maakte veel geluid. Ook wilden de Duitse soldaten graag hun macht laten gelden door hard te schreeuwen tegen eenieder, die voorbij kwam. Dan riepen ze: ”Halt! Absteigen!”. En meteen erop: ”Ausweis!”, waarna de aangehouden Millenaar snel zijn identiteitskaart liet zien in de hoop zijn weg weer snel te kunnen vervolgen. “Gehen Sie weiter!”.
En eindelijk kwam het lang verwachte radiobericht. “Hier Radio Oranje. Luisteraars, heden morgen zijn geallieerde troepen in Normandië aan land gegaan. De bevrijding van de bezetting door Nazi Duitsland is begonnen. Houdt allen goede moed!” Dit was zo’n mooi nieuws! Iedereen fleurde op. Overal werd er stiekem geluisterd naar de Engelse zender, hetgeen ten strengste verboden was. De slag om Normandië duurde van 6 juni 1944 tot 25 augustus 1944, toen Parijs bevrijd werd.
Op dinsdag 5 september 1944 sprak premier Gerbrandy op de radio het Nederlandse volk toe en verkondigde, dat de geallieerden al de Nederlandse grens gepasseerd waren en Breda binnentrokken. Ook in Mill heerste er grote blijdschap, maar deze berichtgeving bleek later fout te zijn. Op deze Dolle Dinsdag raakten veel Duitsers en collaborateurs in paniek en vluchtten het land uit.
En dan is het zondag 17 september 1944, een stralende dag, echt Mills kermisweer, al stond er niets op het kermisterrein. Het was de dag, dat Operatie Market Garden begon en al vroeg waren er veel geallieerde vliegtuigen in de lucht te zien. Tegen de middag, de Hoogmis was net uit, hoorden de inwoners van Mill van verre een gebrom. “O, kijk daar eens. Kijk daar toch eens!”, schreeuwden we het uit. Honderden en nog eens honderden vliegtuigen kwamen laag overgevlogen en we zwaaiden met beide armen naar de piloten, die terugzwaaiden. Als we op het dak van het huis gingen staan, konden we zien hoe de parachutisten boven Grave het vliegtuig uitsprongen. Wat was dat mooi!
Nooit eerder hadden wij dit intense gevoel van vrijheid ervaren. Overal wapperde de Nederlandse driekleur in de wind, wat al die tijd verboden was geweest. Wat een rijkdom is vrijheid!
Helaas zou het nog 230 dagen duren, voordat heel Nederland bevrijd was en moesten veel mensen nog huis en haard verlaten en vele kilometers onder erbarmelijke weersomstandigheden te voet afleggen.
Maar voor Willy zou het de mooiste kermisdag van zijn leven blijven. Al die honderden vliegtuigen met zwaaiende piloten staan nog in zijn geheugen gegrift en wat heeft ie genoten van de kauwgom en chocolade, die de geallieerde soldaten uitdeelden.
Als je dit meegemaakt hebt, besef je pas hoe kostbaar en tegelijkertijd kwetsbaar vrijheid is.
Opdat wij nooit vergeten.
Tekst: Willy Sweens, bewerkt door Marja Verheijen.
Bron: Wikipedia en krantenartikel over 70 jaar bevrijding van Mill van Rudolph van Gemert.
Bron foto: Hermsen Fotografie.
