Gebruikelijk kijk ik (Henry Kuppen uit Mill) in mijn blog terug naar wat me bezig houd en actueel is rondom bomen. Gezien de crisis rondom het coronavirus is dit allemaal zo relatief dat ik moeite heb vast te stellen wat nú speelt in bomenland.
Ik heb behoefte aan positivisme en wil me niet mee laten sleuren in de ziekteteneur. Daarom ga ik nu in op de boom die afgelopen jaren de meeste indruk op me heeft gemaakt en getuigd van culturele traditie en respect van bevolking voor een boom. Ik heb het hier over de ultieme ereklasse van vormbomen: De Tanzlinde van Peesten, wat een voorrecht is het om die boom te kennen!
Mijn liefde voor vormbomen loopt door mijn hele bomencarrière, hoewel sommigen zullen denken dat ik een liefde voor boomziektes heb, is dat nu net het station wat ik hier bewust ga passeren. Vormbomen zijn de ultieme uiting van hoe mensen de natuur naar hun je hand kunnen zetten, lekker tegenstrijdig hé? Want ik heb deze voorliefde ondanks dat ik vaak kritisch ben over ons onvermogen de natuur naar de hand te zetten. Het maakt op mij indruk als generaties lang mensen de kunst van het vormen en onderhouden van vormbomen aan elkaar overdragen.
In Duitsland zijn nog tientallen tanzlinden te vinden welke wat mij betreft tot de ereklasse van de vormbomen behoren. De tanzlinden wijken af van de prieellinden in Nederland of etagelinden in België. Tanzlinden zijn tot gebouwen gevormde bomen, in Neudrossenfeld (Bayern) is zelfs het erg fraaie Lindenbaum-museum te vinden. De takken van tanzlinden worden veelal in meerdere horizontale vlakken naar buiten geleid waar ze om een houten constructie groeien. De oorsprong gaat terug naar de voorchristelijke tijd waarbij ze in het midden stonden van heidense boomverering. In het dorp was de geleide lindeboom voor mensen de traditionele verzamelplaats. De bomen waren in heel Duitsland, Elzas en Zwitserland te vinden.
De Tanzlinde van Peesten is het summum onder de tanzlinden. Deze boom is te vinden in het gehucht Peesten nabij Kasendorf, kreis Kulmbach in de staat Bayern. Peesten heeft 260 inwoners, zodra je het gehucht binnenkomt zie je meteen de indrukwekkende excentrieke boom staan. Het is een grootbladige linde, Tilia platyphyllos. Ter plekke vermeldt een bord dat al in 1657 is beschreven dat op deze plaats tussen 1550 en 1600 een tanzlinde is aangeplant. Na twee wereldoorlogen met achterblijvend onderhoud en invloed van weersomstandigheden wordt vermeld dat een onooglijk restant van de voorganger in 1947 is verwijderd. In 1950 wordt een nieuwe boom aangeplant maar die sterft helaas, in 1951 is de huidige boom aangeplant en deze heeft zich inmiddels geweldig ontwikkeld, getuige een foto uit 1956 is destijds een behoorlijke omtrekmaat circa 40-50 cm aangeplant. De boom is tot een vierkant gebouw gevormd en nagenoeg de gehele definitieve vorm, inclusief het kroontje op het dak, is gevuld met takken en loof. Daarbij heeft de tanzlinde inmiddels een indrukwekkende stamdoorsnede van ongeveer een meter bereikt. Dit is bijzonder voor deze relatief jonge boom want slechts 70 jaar is voor bomen nog een puberleeftijd. Ondanks de regelmatige snoei, wat de groei beperkt, is een meter doorsnede best veel voor een linde. In 2001 is de houten constructie in oude staat hersteld en is hierin 30 m³ eikenhout verwerkt.
Op maaiveldniveau zie je dat om de stam een ronde bank is geplaatst, de bank staat er nog maar sinds 2019 en is er geplaatst ter ere van het 725 jarig bestaan van Peesten. De lemige bodem is vrij van verharding of begroeiing en wordt veel door mensen betreden, je hebt hier al een fraai uitzicht over de omgeving. Er staan 12 stenen zuilen op een verbrede voet welke de dansvloer, die zich op ongeveer 300 cm hoogte bevindt, ondersteund. De eerste laag gesteltakken lopen onder de vloer door en zijn behoorlijk haaks vanaf de stam uitgeleid wat resulteert in een achterblijvende diktegroei. De takken vormen geen dragend deel van de constructie, eigenlijk is de boom geïntegreerd in het gebouw waarbij de takken en het loof de decoratie van de buitenzijde vormen. Je bereikt de dansvloer middels een historische stenen wenteltrap met 22 treden welke uit 1837 stamt. Dan betreedt je de dansvloer en wordt je stil van de zaal die je hier ziet! Een vloer met een oppervlakte van 87 m² omgeven door vier groene muren. Een kamer van 9,5 x 9,5 meter, klinkt voor mensen die erg ruim wonen misschien klein maar als je in een boom binnenstapt is het indrukwekkend groot. In het midden steekt de stam door de eikenhouten vloer en is ook hier een bankje rondom de stam geplaatst. De gesteltakken lopen hier vrij sterk omhoog, steken door de open dakconstructie en vormen de bovenzijde van de kroon. Vanaf de dansvloer loopt de gebouwconstructie naar boven en heeft 11 vensteropeningen. Het dak wordt gevormd door balken die het kroontje vorm geven. Je kijkt door de open vensters naar het dorp maar ook over het dal naar de wijde omgeving, en dat allemaal vanuit een boom! Rondom de vensters en de gehele constructie is het loof van de zomerlinde gegroeid, met vele touwtjes en banden is de boom gedwongen zijn takken tegen de constructie te groeien. Slechts 1 klein hoekstukje is nog niet geheel volgroeid maar verder is de boom prachtig gelijkmatig verdeeld over de groene wanden en het dak. Bij het regelmatig snoeien van de boom worden de dikste takken verwijderd, het is zichtbaar dat de boom niet jaarlijks geknot ##BLOG## of geschoren wordt. Alleen in de top is enige knotvorming zichtbaar vanwege de verhoogde groei in de top en steile inplanthoek van de gesteltakken vanuit de danszaal. Zo zittend op het bankje laat ik de boom rustig op me inwerken, ik ben onder de indruk, generaties en eeuwen lang wordt op deze plek een boom in deze vorm onderhouden. De boom is compleet ingeburgerd in de lokale cultuur. Foto’s bij speciale gelegenheden worden op de trap gemaakt, bruiloften worden hier gevierd en elk jaar worden hier bierfeesten gehouden. En dat allemaal in de boom, wat een waanzinnige ervaring. Welke ontwerper durft het aan om een dergelijk monument in onze moderne stad te realiseren, succes gegarandeerd!
