‘Het grootste probleem met communicatie is dat we niet luisteren om te begrijpen, maar dat we luisteren om te kunnen antwoorden’ is een tekst die ik voorbij zie komen.
Direct denk ik aan mijn grootste leermeester Henk met wie ik jaren op een geweldige manier heb mogen samenwerken. Hij kon luisteren als geen anderen terwijl wij min of meer kibbelend over de tafel rolden. Want we wisten het natuurlijk allemaal beter en onze eigen mening was zeer belangrijk. Als dan iedereen zijn zegje had gezegd nam Henk heel rustig en bedaard met zachte stem het woord. En iedereen luisterde en had respect voor wat hij naar voren bracht. Ook als we lesgaven aan professionals van het GGZ, op scholen of anderszins, als Henk zijn mond open deed spitste iedereen zijn oren om naar hem te luisteren. Nooit heb ik hem zijn stem horen verheffen. Op zachte toon en op een toch vriendelijke manier, hoe is het mogelijk, liet hij sporadisch iets van zijn ongenoegen merken. En meestal pas als wij in opperste verbazing hadden gevraagd: Word jij nooit boos?
Ik herinner me nog goed dat ik eens meedeed aan een luisteroefening. We mochten niets zeggen als de medestander tien minuten lang vertelde over zijn verjaardag. Daarna zouden de rollen omgedraaid worden en moest ik tien minuten lang praten. Het verhaal was toch saai wat mijn medestander vertelde en ik moest me toch moeite doen om erbij te blijven en echt goed te luisteren. Ik dwaalde telkens af met mijn gedachten en dat had ook wel degelijk te maken met het onderwerp. Tot in detail werd ingegaan, voorwerk, feest en nabeschouwing, over het houden van een verjaardag. Iemand zijn levensverhaal is veel interessanter behalve als je het al tienmaal gehoord hebt. Dat wordt oprecht luisteren ook een dingetje.
Toch heb ik in mijn leven wel beter leren luisteren dankzei Daan. Een oer geduld moest ik aanboren om contact te krijgen en te houden met zijn belevingswereld. Een wereld die zo totaal anders is dan de mijne en vele andere mensen. ‘Ik ben eigenlijk niet hier hé mam, het lijkt wel of ik hier ben maar ik ben hier niet. Ik hou niet zo van egocentria waar vele mensen in vertoeven. Die zijn eigenlijk gehandicapt, die moeten nog veel leren.’ Hoe vaak ik geluisterd heb en nog naar zijn monologen om de wereld en met name het menselijk gedrag te begrijpen. Door te luisteren kon hij de ballast kwijt en een antwoord was niet nodig. Zelfs niet wenselijk om hem nog meer aan het werk te zetten om alles te overdenken. Of hij gelijk had of ongelijk was in wezen niet relevant, het luisteren was voldoende.
Het mooie van een luisterend oor is ook dat je dit ten alle tijden kunt inzetten en dat het vaak behulpzaam is, helpend en ondersteunend. Niet dat je iets kunt doen of moet doen, vaak is zelf een reactie of goedbedoeld advies niet wenselijk, luisteren is voldoende. Ieder mens wil toch zijn eigen weg bewandelen en heeft als hij/zei voorbij zijn eigen angst kijkt ook zijn eigen antwoord of oplossing paraat. Vaak geeft hij/zei in een gesprek zelf al aan wat wel of niet te doen. Mijn gezin is gezegend met luisteraars in extreme vorm en ook de praters kunnen er wat van. Om hierin een tussenweg te vinden is me na al die jaren oefenen redelijk gelukt. Ouder worden heeft ook zo wel zijn voordelen. Ik en veel ouderen met mij hoeven niet meer zo nodig iets te zeggen, het ongeremde ego op te poetsen. Dat hebben we al zo vaak gedaan. We genieten nu meer van rust en de kleine dingen van het leven. Wel zo gemakkelijk!
Tilly Gerritsma, Mill
